Teknik Terimler Sözlüğü

TEKNİK TERİMLER SÖZLÜĞÜ

Aderans : Yapışma, bağlanma
Absorbsiyon : Emme, absorbe etme
Agrega : Kum, çakıl, kırmataş gibi yapı malzemelerinin adı
Aplikasyon : Projeye göre yapı temelini arazi üzerinde oturacağı alanı belirleme
Asmolen : Pişmiş toprak, cüruf ve çimento karışımından yapılmış, ses geçirmez, delikli briket türü.
Asmolen döşeme : Pişmiş toprak, cüruf ve çimento karışımından yapılmış, ses geçirmez, delikli briket türünden imal edilmiş döşeme
Ataşman : Proje dışı yapılan işlerin belirtilmesi
Beton : Kum, çakıl ya da kırmataş, çimento, su ve gerektiğinde katkı maddeleri kullanılarak elde edilen yapı malzemesi
Brütbeton : Çıplak, düzgün yüzeyli beton
Aks : İki yapı elemanının, ortasından ortasına alınan ölçü, uzaklık
Aliynman : Hizaya getirme, aynı eksene getirme
Alkali agrega reaksiyonu : Alkali – agrega reaksiyonu, agreganın reaktif silis bilşenleri ile çimentonun alkalileri (Na2O ve K2O) arasında oluşan kimyasal bir olay
Ankastre : Bir ucu sabit kiriş, gömme
Apsis : Yatay koordinat
Arter : Ana yol
Balast : 40-110 mm çapında kırmataş
Baypas : Çevirme, devre dışı bırakma, aşırtma, kırmataşın konkasörlerde kırılması ve dane çaplarının belirlenmesi işleminde dışarı atılan kirli-ince toz malzeme
Beko : Terskepçe, kendine çekerek hendek kazan bir çeşit ekskavatör
Bimsbeton : Agrega olarak bims agregaları kullanılarak, gerektiğinde kum ilave edilerek yapılan hafif beton
Birim ağırlık : Bir malzemenin ağırlığının hacmine bölünmesiyle elde edilen değer
Blokaj : Taşdöşek, 100-150 mm boyutlu taşların zemine döşenip sıkıştırılması
Bordür : Kenar taşı
Branşman : Bağlantı kolu
Çiçeklenme : Sertleşmiş beton içindeki, çimento harcındaki bileşenlerin çözünüp dışarı sızması ve yüzeyde kristalleşip birikmesi sonucu oluşan lekeler
Dansite : Yoğunluk
Deşarj : Boşaltma
Dever : İç eğim
Dilatasyon : Yapılarda deprem, ısı, farklı oturma gibi hareketleri karşılayabilmek için bloklar arası bırakılan aralık
Doz : Bir karışıma girmesi gereken miktar
Dozaj : Ayarlama, düzenleme
Durabilite : Kalıcılık, betonun servis ömrü boyunca fiziksel ve kimyasal etkilere karşı koyması, dayanım
Ekskavatör : Kazma ve yükleme makinası
Elastise modülü : Statik hesaplamada bir gerilimin, kısalma ya da eğilme miktarına bölünmesi ile bulunan değer
Etüt : Ön çalışma
Fay : Yer kırığı, yer çatlağı
Filler : 0,25 mm göz açıklıklı kar elekten geçen ince malzeme, taşunu, mineral toz
Finişer : Serme ve sıkıştırma makinası
Firkete : U harfi biçiminde bükülmüş betonarme demiri
Fore kazık : Bir boru çakarak, içini boşalttıktan sonra, demirlerini koyup beton döküldükçe kılıf borunun çıkartılması yöntemiyle yapılan kazık
Gabari : Yapılacak bir binanın imar planında belirtilmiş azami yükseklik
Gaz beton : İnce ve silisli bir agrega ve inorganik bir bağlayıcı madde (kireç veya çimento) ile hazırlanan karışımın,
gözenek oluşturucu bir madde katılarak hafifletilmesi yolu ile elde edilen hafif beton
Gerber kirişi : Oynaklı (mafsallı) kiriş
Gronülometri : Kum, çakıl, kırmataş gibi yapı malzemelerinin elek analizleri sonucunda tane dağılımının belirlenmesi. Tane ölçüm
Grobeton : Kaba beton, düşük dozlu demirsiz beton
Harç : Kargir duvarlar ile iç ve dış sıvaların yapımında kullanılan ve mineral esaslı bir bağlayıcı, harç kumu,
su ve gerektiğinde ilave edilen katkı maddelerinin uygun oranlardaki karışımları ile oluşturulan bir yapı malzemesi
İntegral : Tümlev olarak da bilinir. Matematikte türevi [Dg(x)] verilen bir f(x) fonsiyonuna eşit olan bir g(x) fonksiyonu bulma tekniği
İncelik modülü : Agrega gradasyon özelliği hakkında bilgi saglayan ampirik bir sayısal değerdir
İncelik modülü = Elek üzerinde kalan agreganın yığışımlı yüzdesi / 100
İstinat duvarı : ayanma duvarı
Kapiler boşluk : Kılcal boşluk
Karkas : İskelet, bir yapının betonarme, çelik, ahşap gibi taşıyıcı sistemi
Karot : Zemin, beton, asfalt gibi yapımlardan, özel aygıt (karotiyer) ile alınan silindirik örnek
Kavitasyon : Su yapılarında rastlanan oyulma olayı
Kayar kalıp : üşey olarak sürekli yükseltilebilen kalıp
Klinker : Çimentonun temel bileşenleri olan kil ve kireç taşının pişirilmesiyle elde edilen ceviz büyüklüğündeki ürün
Kompakt : Sıkı, katı, yoğun
Konsol : 1-Bir nesneyi alttan ve duvardan dstekleyen eğik parça
2- Yalnız bir ucu yapı elemanına gömülü, diğer ucu boşta olan yapı öğesi
Korozyon : Kimyasal aşınma
Kür : Betonun priz süresi ve dayanım kazanması aşamasında su kaybı ve hava etkisinden korunması
Lento : Üzerlerine gelen yükleri taşıyabilmek için kapı, pencere vb. açıklıklarının üst başlarına konan ahşap, çelik ya da betonarme kiriş
Limit : Matematite yakınlık kavramına dayalı olarak belirlenen ve özellikle bir fonksiyona değerinin tamamlanmamış olduğu bir noktada,
bu noktanın yakınında bulunan noktalardaki değerlerine uygun düşen bir değer aramak amacıyla yararlanılan kavaram
Loder : Yüklenici, kepçe
Los angeles aşınma deneyi : Agreganın aşınmaya dayanıklılığının belirlenmesinde kullanılan deney yöntemlerinden biri
Mafsal : Eklem, Birbirine bağlanmış parçaların her yönden dönmesini sağlayan baglantı ögesi
Masif : 1- Kaplama ya da doldurma olmayan
2- Beton genişlik ve derinliğince aynı olan
Mertek : Çatılarda kaplama tahtalarını taşıyan, eğim yönünde latalar
Mıcır : 4-32 mm dane çaplı kırmataş
Moloz : Yapım yıkım artığı
Moment : Bir kuvetin uygulandğı kütleyi bir eksen etrafında döndürme eğilimi
Nervür : Diş, damar, kaburga
Nervürlü döşeme : Bir yönde yaklaşık 50 cm aralı seri kirişçikli tek doğrultulu döşeme
Nervürlü çelik : Üzerinde çeşitli biçimde kabartıları olan betonarme çelik
Nivelman : Arazi üzerinde çeşitli noktaların belli bir röpere göre yükseklikleri ya da yükseklik farklılıklarının ölçme eylemi
Parapet : Balkon, teras, köprü vb. korkuluk duvarları
Permeabilite : Geçirgenlik
Poısson oranı : Beton numunelerine elastik bölgede basınç gerilmeleri uygulandığında deney numunelerinde meydana gelen enine birim uzamanın boyuna birim kısalmaya mutlak değerce oranı
Porozite : 1- Gözeneklilik
2- Bir boşluğun birim dolu hacmine oranı
Poz : Kalem, çeşit
Prefabrikasyon : Önyapım, ön üretim
Prekast : Önceden dökülmüş
Priz : Beton ve harçlarının katılaşmaya başlama süresi
Puzolan : Tras, kireç ve suyla karışınca sertleşebildiğinden bağlayıcı olarak kullanılan volkanik toprak
Radijeneral : Bir yapının tüm büyüklüğü ile zemine oturduğu yekpare temel. Radye temel
Retorder : Geciktirici
Rijit : Sert, katı, eğilmez, bükülmez. Oynak ya da esnek olmayan
Rotari : Döner. Delicisi dönerek çalışan sondaj makinası
Rötre : Büzülme
Segregasyon : Ayrışma
Septik (çukur) : Sızdırmaz çukur
Slamp : Çökme, betonun (kıvamının) ölçülebilen oturması
Soğuk derz : Beton dökümü sırasında uygulamadaki gecikme sebebiyle iki tabaka arasında meydana gelen derz veya süreksizlik
Sömel : Temel pabucu
Statik : 1-Durgun, dingin, herhangi hareketi olmayan
2-Dengeli
Şapo : Betonarme kiriş ve döşemelerde aşırı çekme gerilmelerini karşılmak üzere mesnetlerde ek olarak en üst konan özel şekilli demir
Şönt (baca) : Bina yükliğince uzanan geniş ana kanala her katın bacasının bAğlandığı baca tipi
Şüt : Düşme, akım hızını kesme için yapılan basamaklama
Tabliye : Döşeme plağı
Taşeron : Bir yapının bir bölümünü sadece işçilik olarak üstlenen sermaye, ekipman ve teknik kadrosu az küçük yapımcı
Tras : Bağlayıcı özelliği olan volkanik tüf
Tuvenan : Dereden çıkarılmış, elenmemiş ve yıkanmamış, olduğu gibi kullanılan kum çakıl karışımı yapı malzmesi
Türev : Matematikte bir fonksiyonun, bir değişkene göre değişim hızı
Uniform : Tek biçim homojen eş dağılmış
Vakumlu beton : Vakum yöntmiyle içindeki fazla suyun alınarak prizi çabuklaştıran, kalıp alma süresini kısaltan beto
Vibrasyon : Titreşim
Vizkozite : Bir sıvımsı maddenin akmaya gösterdiği karşı koyma
KAYNAKLAR
1- Türkçe’de Batı Kökenli Yapı Terimleri (Y. Mimar A. Firuzan BAYTOP)
2- Agregalar (Prof Dr. Turhan Y. ERDOĞAN)
3- Anabiritanica
4- Betonarme Yapılarda Kalıcılık (Durabilite)
(Prof. Dr. Bülent BARADAN + İnş. Yük. Müh. Halit YAZICI + İnş. Yük. Müh. Hayri YAZICI)
5- TS 4834 / Nisan 1986


Kaynak: http://www.imoizmir.org.tr/?op=PageModulDetay&id=4