Çatı Tipleri

Çatı tipleri çatının yapısına, kullanım şekline, konstrüksiyonuna, kaplamasına, yalıtımına bağlı olarak çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir.

Kullanım şekline göre
• Üzerinde gezilen çatılar
• Üzerinde gezilemeyen çatılar

Yağış suyunun akışına ve biçimine göre
• Düz çatılar
• Az eğimli çatılar
• Çok eğimli çatılar
• Değişken eğimli çatılar

Kaplama malzemesine göre
• Bitüm esaslı kaplamalı çatılar
• Çimento esaslı kaplamalı çatılar
• Kil esaslı çatı kaplamalı çatılar
• Metal esaslı kaplamalı çatılar
• Plastik esaslı kaplamalı çatılar
• Diğer (Cam, Taş, Ahşap) kaplamalı çatılar

Çatının yalıtım şekline bağlı olarak
• Soğuk çatılar
• Sıcak çatılar

Konstrüksiyona göre
• Oturtma çatılar
• Asma çatılar
• Karma çatılar

Çatı Eğimi (meyili)

Üzeri kullanılmayacak çatılar, eğimli olarak yapılır. Bu eğim iklime, örtü gerecinin cinsine ve çatı arasından yararlanma durumlarına göre tespit edilmekle birlikte; imarlı bölgelerde, İmar Yönetmeliklerinde belirtilen ölçüde alınır. Bu eğim, binanın cephesinden hesaplanır. Saçaklar hesaba katılmaz. Kapalı çıkma bulanan ve bu çıkma, bina yüksekliğince devam eden kısımlarda da çatı eğimi çıkma ucundan hesaplanır. Ancak çatı, alınan eğimle bulunan mahyanın, sacak ucuyla birleştirilmesiyle oluşturulur.

Çatılar eğimlerine göre üçe ayrılır:
1- Düz Çatılar
Eğim açısı, 5 dereceye kadar olan çatılardır.

2- Orta Eğimli Çatılar
Eğim açısı 5 derece ile 40 derece arasında olan çatılardır.

3- Dik Çatılar
Eğim açısı, 40 dereceden fazla olan çatılardır.

Çatı eğimleri üç şekilde ifade edilebilir:

1. Çatı Eğiminin (Açı) Cinsinden İfade Edilmesi:
Çatı eğimi, eğimli yüzeyin yatayla yaptığı açı olup, istenilen açı derecesinde ve açı ölçerle ölçülerek alınır. (Çatı eğimi =33 derece gibi).

2. Çatı Eğiminin (Oran) Cinsinden İfade Edilmesi:
Çatı eğimi, bir dik üçgendeki dik kenarlar bağıntısına göre, (oran) cinsinden ifade edilir. Buna göre;
Çatı Eğimi = Dikey dik kenar / Yatay dik kenar olmaktadır.
Örneğimizde çatı eğimi, 1/3 olarak alınmıştır. Yani;
Çatı Eğimi = a/b = 1/3 olur.

3. Çatı Eğiminin Yüzde (%) Cinsinden İfade Edilmesi:
Çatı eğimi, yine bir dik üçgende “dik kenarlar bağlantısına” uygun şekilde ve (%) cinsinden ifade edilir. Buradaki dik üçgenin (b)kenarı, 100 birim (veya 100 cm) alındığında, (a) kenarı da 3 birim (veya 30 cm) alınırsa,
Çatı Eğimi = 30/100 yani;
Çatı Eğimi = 0 olur.

Aşağıda, çatıda kullanılacak örtü gereçlerine göre uygulanabilecek yaklaşık çatı eğimleri (oran cinsinden) verilmiştir.

Çatı Örtüsü Türü Eğim (Oran)

Makine kiremitli (Marsilya tipi kiremit) çatı…: 1/2–1/1 %50 – %100
Oluklu kiremitli çatı……………………………..……: 1/2,5 %40
Sade karton çatı …………………………………….: 1/6 %33
Çift karton çatı ……………………………………….: 1/12-1/5 ~%8 – %20
Tahta örtülü çatı ……………………………………: 1/1 %100
Çinko çatı ……………………………………………….: 1/7,5-1/5 ~%13
Düz sac çatı………………………………………….…: 1/3-1/5 %33 – %20
Kurşun çatı ………………………………………..……: 1/1,75 ~%57
Bakır ve cam çatı……………………………………..: 1/1-1/3,5 %100 – ~%29

Çatı Çizimi

Mimarlık ve mühendislik eğitiminin yanısıra özellikle sektörümüzdeki teknik eğitimde yapı kürsüsünde ortak olarak gösterilen farklı isimlerle belirlenmiş derslerde öğrenci arkadaşlarımızı en fazla zorlanılan konu çatı çizimidir. Ayrıca çok farklı ölçülerde çatı planları oluşturulurken bazı kıstaslara göre düzenlenir.

Dikdörtgen planlarda çatılar, genellikle beşik ya da kırma çatı olarak yapılır. Planın, birden fazla kare ve dikdörtgenlerden oluşmasıyla, birleşik kırma çatı yapma zorunluluğu doğar. Bu nedenle mahyaların, plan üzerinde çizilerek belirtilmesi yani, plana çatı düzenlemesi gerekir. Bu iki yöntemle yapılabilir:

1. Planı Dikdörtgenlere Bölerek, Plana Çatı Düzenlemesi
Plana önce, en geniş alandan başlanarak, dikdörtgenlere bölünür. Sonra, yine en geniş alandan başlanıp, saçak köşelerinden açı ortaylar alınarak eğik, düşük ve dere; bunların birleşim noktalarına birleştirerek de düz mahyalar çizilir.

2. Saçaklara Paraleller Çizerek, Plana Çatı Düzenlemesi
Eşit aralıklarla ve plan dolduruluncaya kadar, saçaklara paraleller çizilir. Paralellerin köşe yaptığı noktalar birleştirildiğinde; eğik, düşük ve dere mahyalar oluşur. En içteki düz çizgiler ise, düz mahyaları meydana getirir