Kaynak Makinaları Tipleri - Özellikleri

1-KAYNAK MAKİNELERİ(Akım Üreteçleri)


Elektrik Akımı:

Elektrik akımı görülmez veya doğrudan hissedilmez. Ancak etkileri ile kendini belli eder. Bu etkiler Isı, Işık, Kimyasal ve Manyetik etkilerdir.



Akım Şiddeti:

Bir iletkenden(kablo) geçen (akan) elektrik debisi olarak düşünülebilir. Veya saniyede geçen elektrik miktarıdır. AMPER olarak adlandırılır A harfi ile adlandırılır.


1.1-Elektrik Akımı Türleri


1.1.2-Doğru akım

DC şeklinde kısaltılır. Birim zaman içinde yönü ve şiddeti değişmeyen akıma doğru akım denir. Doğru akım hep aynı yönde geçer ve değerinde herhangi bir değişme olmaz





1.1.2.1-Doğru Akımın Kullanıldığı Yerler


Doğru akımın kullanıldığı yerler alternatif akıma göre az olmakla beraber, Bu gün bir çok yerde doğru akım kullanma mecburiyeti vardır. Doğru akımın en büyük sakıncası gerilimi yükseltme imkanı bulunmadığından, uzak yerleşim ve kullanma yerlerine doğru akımla enerji iletimi yapılmaz.


1.1.3-Alternatif Akım


AC şeklinde kısaltılarak gösterilir. Dalgalı akım diyerek de adlandırılır. Yönü ve şiddeti zamana göre değişen akım türüdür.



1.3-Kaynak Makinalarından Beklenen Özellikler


Elektrik ark kaynağında kullanılan akım üreteçlerinin işlevleri kaynak arkı için gerekli elektrik enerjisini sağlamanın yanı sıra, her akım üretecinin uygulanan kaynak yöntemine göre taşıması istenen özelikler vardır:



· 110 ve ya 220V olan şebeke gerilimini Et tutuşturma gerilimine (45-100V) indirmek.

· Kaynak akım şiddeti ayar donanımına sahip olmak ve çalışma anında ayarlanmış kaynak akım şiddetini sabit tutmak.

· Çalışma anında kararlı bir ark oluşunca Et tutuşturma geriliminden en kısa sürede Ea ark gerilimine geçmek.

· Kaynak banyosunun her türlü sıçrama ve patlamasını önlemek üzere kısa devre akımını sınırlamak.

· Kararlı bir ark temin etmek.

· Tutuşturma gerilimini ayarlayabilmek.



Elektrik ark kaynağı makinaları genel olarak yüksek gerilim ve düşük akım şiddetinde bulunan şebeke akımını, düşük gerilim ve yüksek akım şiddetindeki kaynak akımına çeviren cihazlardır. El ile yapılan normal ark kaynağında, ark gerilimi 15-55 V ve akım şiddeti de 10-600 Amperdir; tüm kaynak makinaları kullanılan elektrotun çapına uygun bir akım şiddetini sağlayan bir ayar düzeni ile donatılmışlardır.



1.3.1-Doğru Akımın(DC) Alternatif Akıma(AC) Göre avantajları:


· Düşük akım şiddetleri ve ince çaplı elektrotlarda doğru akım daha iyi sonuç verir.

· Bütün elektrot türleri ile kaynak yapmak mümkündür.

· Arkın tutuşturulması daha kolaydır.

· Sürekli olarak kısa ark boyunda çalışmak daha kolaydır.

· Düşük akım şiddetinde çalışmak kolay olduğundan tavan ve dik kaynak uygulamaları kolaylaşır.

· Genellikle doğru akımda alternatif akıma göre daha az sıçrama olur.

· İnce sacların kaynağında daha iyi sonuçlar verir.



Mahsurları;
- En büyük mahsuru olarak ark üflemesi olayı meydana gelmektedir.

1.3.2-Alternatif Akımın Üstünlükleri :

· Alternatif akımda ark üflemesi çok az görülen bir olaydır.

· Alternatif akım kalın kesitlerin, büyük çaplı elektrotlar ile kaynağı için uygundur.



1.4-Kaynak Makinalarının Sınıflandırılması


1.4.1-Doğru akım kaynak makineleri:


1.4.1.1-Kaynak jeneratörleri:


Bu gruba giren kaynak makineleri, bir kuvvet makinesi tarafından tahrik ettirilerek, kaynak için gerekli elektrik akımını üretirler.



1.4.1.2-Elektrik motoru tahrikli jeneratörler:


Bu gruba giren kaynak makineleri üç fazlı şebeke akımı ile beslenen bir elektrik motorunun tahrik ettiği bir dinamodan oluşmuşlardır.



1.4.1.3-İçten yanmalı motorlar:


Bu kaynak akım üreteçleri bir benzin ve ya dizel motoru ile tahrik edilir. Bunlar şebeke akımına gereksinim göstermediklerinden özelikle şantiye ortamında tercih edilirler. Çıkardıkları ekzost gazları ve gürültüleri nedeniyle kapalı mekan uygulamaları için uygun değildir.



1.4.1.4-İyi bir kaynak jeneratöründe bulunması gerekli özelikler şunlardır;


1. Kaynak akımı geniş bir arlıkta kademesiz olarak ayarlanabilmeli ve makine bütün akım aralıklarında iyi bir kaynak yapabilme özeliğine sahip olmalıdır.

2. Boşta çalışma tüketimi az olmalı ve yüksek verimle çalışabilmelidir.

3. Kolay taşınabilmelidir.

4. Yüksek akım şiddeti gerektiğinde diğer makinalar ile paralel bağlanabilmelidir.

5. İyi bir havalandırma ve soğutma sistemine sahip olmalıdır.

6. Toza ve yağmur suyuna karşı iyi izole edilmiş olmalıdır.

7. Kömürleri kolay ve bakım giderleri az olmalıdır.

8. Kutuplar kolaylıkla değiştirilebilmelidir.





1.4.2-Kaynak Redresörleri

Alternatif akımı düzelterek doğru akıma çeviren cihazlara Redresör denilmektedir.



Kaynak redresörleri kaynakta doğru akım kullanmanın sağladığı bütün özeliklere sahiptirler. Boşta çalışma tüketimlerinin azlığı, verimlerinin yüksekliği, uzun ömürleri ve bakım giderlerinin düşüklüğü ve gürültüsüz çalışmaları gibi önemli üstünlüklere de sahiptirler.



1.4.3-Alternatif Akım Kaynakları(Transformatör):


Alternatif akım kaynak makinaları transformatörlerdir. Kısaca kaynak trafosu diye adlandırılır.



Kaynak transformatörleri alternatif akımın gerilimini değiştirdiğinden bunlara gerilim değiştirici de denir. Bunlar kaynak jeneratörleri gibi yeni bir akım üretmektedirler.



Kaynak transformatörlerinin boşta çalışma gerilimi en çok 70 Volttur. Alternatif akım doğru akıma göre daha tehlikeli olduğundan, transformatörlerin boşta çalışma gerilimlerinin jeneratörlerinkinden daha küçük olmasına dikkat edilir.



- Ucuz makineler olup, bakım giderleri az ve ömürleri uzundur.

- Az yer tutarlar ve hafiftirler

- Verimleri yüksektir(75-95%)

- Boşta çalışma tüketimi azdır(max.0,25kW)



1.5-Bir Kaynak Üretecinin Şeçiminde Dikkat Edilecek Noktalar


- Kullanılacak elektrotların türleri

- Gerekli maksimum akım gücü

- İş yerinde şebekeden çekilebilecek en çok güç



Örtülü elektrot ile ark kaynağında kullanılan akım üreteçleri TS 676 ve TS 3777 ‘de sınıflandırılmışlardır.